Na teritoriji opštine Grocka istočno od centra srpske prestonice, a pored magistralnog puta Beograd – Smederevo, nizvodno od ušća Save u Dunav na i to na samoj je obali Dunava, nalazi se Vinča, danas jedno od zanimljivijih i sve popularnijih izletišta Beograda. Međutim, Vinča je nešto puno više od običnog vikend izletišta. u ovom malom prigradskom naselju nalaze se dve kultne ustanove i lokacije koje su, svaka na svoj način, obeležile istoriju čovečanstva. Ok, zvuči pomalo dramatično, ali je činjenica da su dešavanja na ova dva lokaliteta izvršila ogroman uticaj na razvoj čoveka i da se njihov uticaj oseća i dan danas.

Naravno, ono po čemu je Vinča nadaleko poznata svakako je i čuveno arheološko nalazište čiji su najstariji iskopani artefakti stari više od 7.000 godina. u pitanju su iskopne neolitskog naselja koje svojom veličinom i brojnošću stanovništva prevazilazi sva druga iz tog, pa čak i kasnijeg perioda.

Vinčanski praistorijski lokalitet Belo brdo nalazi se na desnoj obali Dunava, na površini od čitavih 10 hektara na kome su se iskopavanja vrše još od početka XX veka, a koja su svakako intenzivirana krajem sedamdesetih godina prošlog veka. Na ovom lokalitetu pronađeni su ostaci zemunica i dobara koji karakterišu način života u periodu od 4500 – 3200 godine pre nove ere. Vrhunac razvoja čuvene „Vinčanske kulture“ odigrao se u periodu oko 3800 godina pre nove ere, a o tome svedoče brojni predmeti koji su pronađeni na ovoj lokaciji, a koji su danas izloženi u Narodnom muzeju u Beogradu, zatim u Muzeju grada Beograda, kao i na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Pored karakterističnih antropomorfnih i zoomorfnih figurina pronađenih na ovoj lokaciji, brojni su i predmeti od keramike, keramičko posuđe i drugi predmeti za kućnu upotrebu, alati sačinjeni od životinjskih kostiju, kamena, skupocenog nakita, predmeta koji su nastali na ovom mestu ili su kupljeni pa doneseni iz udaljenijih oblasti Evrope. Iskopavanja su takođe pokazala da je „Vinčanska kultura“ pre više od 7.000 godina otkrila tajnu pronalaženja ruda i topljenja metala i tako izvela možda i najveću tehnološku revoluciju čovečanstva Vinčanci su imali novac od školjki, i trgovali sve od Egeja do Crnog mora što je tada izgledalo potpuno neverovatno da se na tako velikom prostoru uspostavi svojevrsna međunarodna trgovina.

Takođe, pripadnici ove drevne kulture za sporazumevanje su koristili simbole koje neki naučnici danas smatraju začetkom pisma.

Druga čuvena ustanova koja je danas u fokusu zbog najnovije filmskog ostvarenja Dragana Bjelogrlića svakako je i Institut za nuklearne nauke „Vinča“, mesto na kome se desio čuveni akcident koji je, doduše nehotice, doprineo jednom od najvažnijih otkrića medicine – prvom presađivanju koštane srži! Naime, usled propusta i nedostataka u radu eksperimentalnog nuklearnog reaktora koje se dogodilo u Vinči 1958. godine šestoro naušnika koji su učestvovali u ovom akcidentu primilo je smrtonosne doze radijacije za koje tada nije postojao adekvatan medicinski tretman. Uz malo sreće i puno humanosti, petoro naučnika su spaseni u Parizu na institutu „Kiri“ gde im je po prvi put u istoriji izvršena transplatacija koštane srži od dobrovoljnih davaoca, običnih građanki i građana Pariza koji su svojim srpskim prijateljima želeli nesebično da pomognu pružajući im novu šansu za život. Ali, ne samo njima, već i brojni pacijenata širom planete kojima su u narednim decenijama zbog više različitih zdravstvenih problema upravo ovom identičnom intervencijom spaseni životi.

U neposrednoj blizini Vinče nalaze se i drugi interesantni lokaliteti u kojima jedan turista može da uživa. Valja svakako pomenuti „Mali Dunav“, jedno od vrlo interesantnijih izletišta Beograda u kome mogu da uživaju osobe svih uzrasta. Svi oni mogu uživati u brojnim jezerima i ribnjacima. A ima ih raznih, počev od onih eksperimentalnih, preko jezera za selekciju najkvalitetnije ribe, pa sve do jezera za pecanje gde se uz naknadu može uživati u ovom popularnom hobiju.

Tu je naravno i „Rančićeva kuća“ jedna od prvih autentičnih kuća na ovim prostorima koja datira sa početka XIX veka. Izgradila ju je porodica Rančić kao dvodelnu nisku kosovsku „prizemljušu“, koje su se lako zagrevale sa izrazito niskim tavanom koji je bilo moguće dohvatiti rukom. Prvobitno je imala dve, a naknadno četiri prostorije i trem duž cele podužne fasade ka dvorištu u stilu kosovsko-moravskog stila gradnje. Kao i većina starih kuća sa područja Beograda, građena je sa ispunom od čatme (između drvenih greda se plete mreža od pruća ili granja koja se lepi blatom). Drvena krovna konstrukcija je prekrivena ćeramidom. Rančićevu kuću danas koristi Centar za kulturu Grocka, pa se u prelepom dvorištu nalazi nekoliko drvenih stolova i klupa, uredno pokošen travnjak i prelep rekonstruisani stari bunar, kao i bista dr. Aleksandra Kostića koji se 80-ih godina zainteresovao za tada napuštenu kuću i izvršio manju rekonstrukciju.

Vinča svakako zaslužuje da se nađe na listi svakog gosta Beograda koji želi da se iz prve ruke upozna sa interesantnim istorijskim činjenicama. Mi s Novih apartmana preporučujemo da svakako uhvatite priključak u jednoj od organizovanih tura sa kustosom arheološkog muzeja koji će vas na vrlo zabavan i interaktivan način upoznati sa brojnim činjenicama o ovoj drevnoj kulturi na koju su Beograđani veoma ponosni.

A kada se odmorite od obilaska svih lokacija u Vinči u svom udobnom smeštaju koji ste odabrali u sekciji Centar uputite se u neki od obližnjih bioskopa i odgledajte novi film „Čuvari formule“ i zaokružite celinu o ovom vrlo važnom lokalitetu, ne samo za Beograd, već i za čitavo čovečanstvo.